Vài năm gần đây trên cây dừa ở chỗ chúng tôi thường bị một lọai bọ cánh cứng gây hại rất nặng, làm cho lá dừa vừa mới ra đã bị khô cháy, lá mới ra đến đâu bị chúng làm khô cháy đến đó gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến năng xuất. Xin được nói rõ thêm về lọai bọ này và cách phòng trừ chúng sao cho có hiệu quả cao?

Trả lời: Sau đại dịch Ốc Bươu vàng, thì dịch Bọ cánh cứng hại dừa là một trong vài ba vấn đề được coi là nổi cộm nhất trong lĩnh vực Bảo vệ thực vật của những năm tiếp theo đã được ngành Bảo vệ thực vật và bà con nông dân các vùng chuyên canh cây dừa ở các tỉnh phía Nam đặc biệt quan tâm.

      Sau đây chúng tôi cung cấp cho bạn một số thông tin quan trọng để bạn có thể hiểu biết thêm về lòai bọ này:

 Tốc độ phát tán, lây lan: 

Bọ cánh cứng hại dừa (Brontispa  sp.) thuộc họ Aùnh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng (Coleoptera), là một lòai côn trùng có tốc độ di chuyển và phát tán rất nhanh. Sau khi phát hiện chúng có mặt trên cây dừa (Cocos nucifera) và cây cau kiểng tại thị xã Sa Đéc (tỉnh Đồng Tháp) vào tháng Tư năm 1999 thì chỉ hơn một năm sau (vào tháng 7/2000) chúng đã có mặt ở 18/21 tỉnh thành của Nam Bộ.Và cũng khỏang một năm sau đó (tháng 8/2001) chúng đã lây lan ra tòan bộ 30 tỉnh thành từ Quảng Nam trở vào, với 2.318.192 cây dừa và 8.113 cây cau các lọai bị nhiễm. Rồi khỏang gần một năm sau đó số dừa bị nhiễm ỡ vùng này đã lên đến 5.665.340 cây (tăng gần 2,4 lần) và số cây kiểng họ Cau dừa (Palmae)và họ Thiên tuế (Cycadaceae) bị nhiễm đã lên đến 12.857 cây (tăng khỏang  hơn 1,5 lần). Nếu quy định cứ một tầu lá đọt bị bọ gây hại là cấp 1 thì mức thiệt hại của dừa phổ biến là ở cấp 4 đến cấp 6. Có rất nhiều cây có hiện tượng tái nhiễm, có những cây bị hại nặng không có khả năng phục hồi.

Đặc điểm hình thái và sinh vật học:

Con trưởng thành của lòai bọ này có đầu nhỏ mầu đen, cánh của chúng cứng và hơi có ánh kim . Khỏang 2/3 chiều dài cánh về phía đuôi có mầu đen, phần gốc cánh và ngực có mầu nâu. Nhìn tổng quát cơ thể của chúng như đựơc chia ra làm 3 khúc: đầu mầu đen, ở giữa mầu vàng và cuối cơ thể là mầu đen. Chiều dài cơ thể khỏang 8-12 ly, chiều ngang khỏang 2-3 ly. Bò nhanh. Trên đầu có hai râu, khi bò râu luôn ngọ nguậy. Thời gian sống của con trường thành có thể kéo dài đến trên hai trăm ngày.

Con cái đẻ trứng trong các kẽ lá của đọt non chưa bung ra (một con cái có thể đẻ đến 120 trứng). Trứng hình bầu dục dài khỏang 1,5 ly. Trứng được đẻ thành từng cụm (khỏang 2-5 qủa) dính kết lại với nhau và kết chặt trên bề mặt của lá, thời gian trứng kéo dài khỏang 5 ngày.

Khi mới nở ấu trùng (bọ non) có mầu trắng ngà (vàng nhạt), sau đó chuyển dần sang mầu vàng nâu. Đẫy sức ấu trùng dài khỏang 8-9 ly và lớn cỡ đầu chân nhang, mình hơi dẹt  và hẹp dần từ ngực về phía đuôi, trên mình có nhiều lông tơ nhỏ, chúng di chuyển chậm và sợ ánh sáng. Aáu trùng có 5-6 tuổi, thời gian ấu trùng kéo dài khỏang một đến gần một tháng rưỡi.

Đẫy sức ấu trùng hóa nhộng ngay trong các kẽ lá (nhộng nằm chung với ấu trùng và con trưởng thành), sau khi làm nhộng khỏang một tuần lễ thì chúng hóa trưởng thành.

Mức độ và đặc điểm gây hại:

Cả ấu trùng và trưởng thành  đếu sống trong các kẽ lá của đọt non (khi lá chưa bung ra). Chúng cạp ăn biểu bì của lá tạo ra những vết mầu nâu đen chạy song song  với gân lá. Chúng thải phân mầu vàng đậm  lên bề mặt của lá chỗ chúng nằm , giống như một lớp bột cám bao phủ mặt lá và cả cơ thể của chúng, vì thế khi mở kẽ lá ra nếu không chú ý ấu trùng có thể tự rơi lăn xuống đất, do cơ thể của chúng có dính một lớp bột phấn. Nếu gặp mưa hoặc thời tiết có ẩm độ cao lớp phân sẽ tạo ra một môi trường dơ bẩn nơi chúng “cư trú”. Nếu bị hại nặng tòan bộ lá đọt sẽ có mầu nâu đen  (trừ gân lá còn xanh). Khi đọt mở ra thì lá đã bị chết khô, lá chét bị tưa ra và rủ xuống, thường thì những lá chét ở phía dưới gốc của tầu lá dừa bị hại nặng hơn. Khi tầu lá đọt mở ra thì con trưởng thành  di chuyển xuống cuống lá hay bẹ lá, khi lá đọt kế tiếp xuất hiện thì chúng lại di chuyển đến và phá tiếp lá đọt này. Con ấu trùng thường phá hại nhiều hơn con trưởng thành. Nếu mật số bọ cao, cây bị hại nặng thì những lá non mới mọc ra cũng sẽ bị chết. Nếu không có biện pháp diệt trừ kịp thời về lâu dài cây dừa sẽ bị còi cọc, cho năng xuất thấp , thậm chí có thể bị chết do bộ lá đã bị mất hết diệp lục để tham gia vào qúa trình quang tổng hợp tạo vật chất hữu cơ nuôi cây, những cây dừa còn nhỏ tuổi thường bị bọ gây hại nhiều hơn những cây đã già. Khi tầu lá bị hại thì quầy dừa ra ở chỗ tầu lá ấy sẽ cho trái nhỏ, trái dễ bị rụng, hoặc không cho trái, lòai bọ này xuất hiện và gây hại ở mùa khô nhiều hơn mùa mưa. Theo kết qủa điều tra, nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Trường Đại học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh thì ngòai cây dừa bọ còn  có mặt và gây hại trên 17 lòai cây thuộc họ Cau dừa và một lòai cây thuộc họ Thiên tuế. Trong đó đáng chú ý là trên cây Cau bụng (Roystonea  regia), cây Cau vàng (Chrusalidocarpus  lutescens), cây Cau trắng (Veichia  merricli), cây Cau đỏ (Cytostachy  lakka), cây Cau vua (Dypsis  pinnatifrons), cây Chà là (Phoenix  loureiri)...

 

Biện pháp phòng trừ:

Việc giết chết con Bọ cánh cứng  hại dưà không phải là điều khó khăn, vì lòai bọ này rất mẫn cảm với thuốc trừ sâu. Nhưng để đạt được mục tiêu vừa an tòan lại vừa có hiệu qủa kỹ thuật và hiệu qủa kinh tế cao là vấn đề cần phải cân nhắc sao cho phù hợp với điều kiện cụ thể của từng lúc từng nơi. Vì thế để hạn chế tác hại do bọ cần phải áp dụng kết hợp nhiều biện pháp. Sau đây là một số biện pháp chính:

1-Thường xuyên kiểm tra đọt non cây dừa và những cây thuộc họ Cau dừa như: cau bụng, cau vàng, cau trắng, cau đỏ, cau vua, chà là, cau champane, cọ cảnh, đủng đỉnh, dừa nước...cây thiên tuế (Họ thiên tuế), để lịp thời phát hiện và và diệt trừ bọ khi chúng chưa kịp phát tán rộng ra các cây khác, các vườn xung quanh.

2- Với những cây đang bị hại nặng, mật số bọ cao nếu có thể được nên chặt bỏ những đọt non  rồi đốt tiêu hủy để tiêu diệt triệt để cả bọ trưởng thành, bọ non, nhộng và trứng đang nằm bên trong.

3-Dùng thuốc hóa học: hầu hết những lọai thuốc trừ sâu  thông thường hiện nay đều có thể tiêu diệt được bọ dừa, tùy theo tình hình thực tế mà quyết định chọn lọai thuốc  và cách sử lý sao cho phù hợp. Đối vơiù những cây còn thấp việc phun xịt thuốc dễ dàng thì có thể dùng một trong các lọai thuốc như Padan 95SP, Karate 2,5EC, Cyperan 10EC, Bassa 50ND...xịt trực tiếp vào những đọt non để diệt bọ bên trong. Đối với những cây cao việc khóac bình xịt leo lên ngọn gặp nhiều khó khăn thì có thể dùng thuốc  dưới dạng túi lọc  như Vicarp 95 BHN, Diaphos 10H, Vinetox 95 BHN bằng cách nhét gói thuốc vào đọt non cây dừa , hoặc có thể dùng thuốc Actara 25WG bơm vào trong thân cây dừa  để thuốc lưu dẫn lên ngọn  tiêu diệt bọ đang sinh sống và phá hại trong các đọt non.

4-Thời gian vừa qua  chúng ta thường chủ yếu tập trung vào việc phòng trừ bọ trên cây dừa ở các vườn dừa trồng trong sản xuất, ít chú ý đến việc phòng trừ bọ ở những cơ sở buôn bán những cây giống thuộc họ cau dừa  vì thế chưa kịp thời ngăn chặn được lòai côn trùng này lưu tồn trong khâu lưu thông, dễ làm cho bọ phát tán đi xa, lây lan ra diện rộng. Do vậy trước khi vận chuyển cây dừa giống và những lọai cây thuốc họ cau dừa khác và họ thiên tuế từ vùng này sang vùng khác cần kiểm tra kỹ các lá đọt , nếu phát hiện có bọ phải phun xịt thuốc diệt trừ ngay tại chỗ, tránh để lây lan ra diện rộng  sau này sẽ rất tốn kém trong công tác diệt trừ.

         Bọ cánh cứng hại dừa có khả năng di chuyển và phát tán rất nhanh, khả năng tái nhiễm trở lại  những cây đã được phòng trị rất cao. Vì thế muốn công tác phòng trừ thu được kết qủa cao  ngòai việc phải biết áp dụng kết hợp nhiều biện pháp  một cách hợp lý thì công tác này phải được tiến hành đồng lọat trên diện rộn, đây có thể được coi là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu.