Các tàu khai thác hải sản hành nghề lưới đèn, câu mực thường có công suất lớn, đi xa bờ. Các tàu này có hai giàn đèn chiếu sáng hai bên hông để dẫn dụ cá, mực khi đánh bắt ban đêm. Hằng đêm, để thắp sáng những bóng đèn này mỗi tàu phải tiêu tốn 100 - 200 lít dầu diesel. Đó là một chi phí không hề nhỏ trong tổng chi phí một chuyến biển của ngư dân.

Các nhà khoa học đã làm một cuộc nghiên cứu, khảo sát và sửng sốt thấy rằng nhiên liệu dầu cung cấp cho chiếu sáng dẫn dụ hải sản chiếm tới hơn 50% tổng chi phí vận hành của mỗi đợt ra khơi. Công nghệ truyền thống bằng các loại đèn dây tóc, halogen, huỳnh quang, compact... thường ngốn một lượng năng lượng khổng lồ, làm tăng gánh nặng chi phí cho ngư dân. Một dự án triển khai công nghệ chiếu sáng dẫn dụ cá bằng đèn LED tại Việt Nam sẽ là giải pháp hiệu quả cả về kinh tế lẫn môi trường. 

Triển vọng công nghệ

Giàn đèn cao áp trên tàu đánh cá

Hiện trạng việc sử dụng đèn metal halide dẫn dụ cá thông thường đang tiêu tốn một lượng năng lượng khổng lồ cho ngành đánh bắt thủy sản. Với loại thuyền đánh cá dưới 10 tấn, đã phải sử dụng tới 50 bóng đèn, tiêu thụ hết 81 kW điện mỗi giờ đánh bắt. Tàu 29 tấn tiêu thụ 120 kW/giờ đánh bắt và con số này là 132 kW cho tàu 69 tấn. Chi phí cho đèn này cũng rất cao vì chúng có tuổi thọ thấp (650 giờ).

Trong khi đó, đèn LED có tuổi thọ tới 100.000 giờ và chi phí năng lượng cho LED thấp hơn 10 - 12 lần so với đèn truyền thống. Nhờ việc giảm đáng kể trọng lượng hệ thống ballast của dàn đèn truyền thống và trọng lượng dầu phải mang theo tàu để phát điện mà công nghệ này mang lại mối lợi khổng lồ. Các nghiên cứu trên tàu đánh bắt cá kiếm, người ta thấy lượng năng lượng được tiết kiệm đạt tới 86,7%, tương đương với 2.800 USD/tháng. Ngoài ra chất lượng đánh bắt nhờ ánh sáng LED cải thiện rõ rệt với số lượng cá thu được gia tăng 24,5%. Trên tàu đánh bắt mực, năng lượng tiết kiệm chỉ ở mức 40,1% quy tương đương 1.700 USD/tháng tuy vậy sản lượng mực thu được lại vượt trên 41,6%. Ánh sáng LED cũng phù hợp hơn với sinh lý cá.

Hiện nay, ông Lê Trọng Đỉnh - chủ tịch HĐQT tập đoàn quốc tế Kim Đỉnh, chính là người tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu công nghệ dẫn dụ hải sản bằng LED.

Theo nghiên cứu của Tập đoàn Kim Đỉnh (Kidi Group), một doanh nghiệp đang đưa công nghệ đèn LED vào dẫn dụ cá ở nhiều doanh nghiệp đánh cá lớn ở các tỉnh, với tàu sử dụng 40 bóng đèn cao áp, giàn đèn có trọng lượng 400 kg, tiêu thụ 200 lít dầu diesel/ngày tương đương 170 đô la Mỹ/ngày. Khi thay thế bằng 100 bóng đèn LED, trọng lượng giàn đèn chỉ còn 125 kg và lượng dầu tiêu thụ tụt xuống mức 30 lít/ngày, tương đương 25 đô la Mỹ/ngày.

Cả nước có hơn 100.000 chiếc ghe tàu đánh cá, trong đó có 15.000 ghe tàu công suất lớn (loại trên 90 mã lực) có dùng đèn. Nhiều chiếc tàu công suất lớn, dùng đèn cao áp công suất lên tới 1.500 watt, hao phí dầu diesel để phát điện có thể lên tới 300 lít/chiếc/ngày. Nếu tính ra thì đó quả là một chi phí khổng lồ mà ngư dân đang gánh chịu.

Với thời gian đi biển xa bờ 20 ngày/tháng, lượng nhiên liệu tiêu thụ từ 4.000 lít dầu/tháng giảm xuống còn 600 lít dầu/tháng nhờ công nghệ LED. Có nghĩa là mỗi đợt đi biển, 1 con tàu công suất lớn có thể tiết kiệm tiền dầu gần 3.000 đô la Mỹ nếu dùng hệ thống đèn dẫn dụ theo công nghệ LED. Mỗi kWh điện sản xuất bằng máy phát chạy dầu thải vào khí quyển 891 g CO₂. Lượng dầu 3.400 lít tiết kiệm mỗi tháng còn mang thông điệp to lớn khác về môi trường giảm phát khí thải 3.026 tấn CO₂ gây hiệu ứng nhà kính.

Và thử nghiệm bước đầu

Thời gian qua, Kidi Group đã thử nghiệm ở Công ty đánh cá Nam Triệu, Hải Phòng. Kết quả cho thấy, một chiếc tàu lớn, 1 đêm dùng 200 lít diesel để thắp sáng với đèn thường thì nay, thay bằng đèn LED, hao phí dầu chỉ còn 20 - 25 lít. Hiện một dự án sử dụng công nghệ dẫn dụ hải sản bằng đèn LED đang được Kidi Group thực hiện với Công ty đánh cá Nam Triệu, lồng ghép vào dự án “Điện mặt trời đảm bảo an toàn đi biển và nâng cao khả năng đánh bắt hải sản” của Viện vật lý TPHCM (Solarlab).

Hiện nay, Kidi Group và Solarlab đang triển khai các dự án hỗ trợ ngư dân thay thế đèn dẫn dụ cá công nghệ Sodium bằng đèn LED ở Tiền Giang, Hải Phòng và Nha Trang. Tại Tiền Giang, Kidi Group sẽ hỗ trợ cho hai tàu đánh bắt cá 100% bóng đèn LED để “trình diễn mô hình hiệu quả” cho bà con ngư dân trên địa bàn tỉnh tận mắt chứng kiến.